سرنوشت تلخ تنها زن پاکبان ایرانی! - مهسان بلاگ

به گزارش خبرنگاران در این مطلب آمده است: بانوی نارنجی پوش، تنها پاکبان زن کشور؛ این ها تعدادی از عناوین و القابی است که نصیب صغری خانی، رفتگر شهر پیش قلعه شده است؛ در واقع تنها چیزهایی هستند که او از تیتر اخبار و سوژه گزارش های روزنامه ها و مهمان برنامه های تلویزیونی بودن، به دست آورده است. اولین گزارش ها درباره خانم خانی به پنج سال پیش برمی گردد. سال 94، خبرگزاری مهر و روزنامه شرق گفت و گوی تقریبا مفصلی با او ترتیب می دهند. بعد از آن هرچندسال یک بار توجه دیگر روزنامه ها و تلویزیون هم به ایشان جلب می گردد و همان طور که توقع می رود، با سیل اخبار تحسین آمیز و گزارش های هیجان زده و مراسم تقدیر و تشکر، ادامه می یابد. او 3 سال پیش مهمان برنامه هزاردستان شبکه نسیم شد و در گفت و گو با محمدرضا علیمردانی به نکات جالبی از زندگی اش اشاره نمود. در همان سال ها، گزارش های تصویری متعددی از زندگی او در سایت ها منتشر می شد و مورد توجه مخاطبان قرار می گرفت. قبل از هر چیز ضروری است که یکی از بخش های صحبت های او را که چند سال پیش مورد توجه نهاده شد با هم مرور کنیم: شوهرم چند وقتی است عمرش را داده به شما، اما وقتی هم بود، حواس پرتی داشت و من کار می کردم تا مبادا دستمان جلوی دیگران دراز گردد. یاریی هم ندارم. خودم هستم و خدایم. کسی آن طور که باید حواسش به ما نیست. توقعی هم نیست. همسایه ها تا قبل از مرگ حاجی می آمدند و سری می زدند، اما حالا حتما با خودشان می گویند دیگر او نیست و صغری یاری لازم ندارد. البته 6 فرزند هم دارم که همه پسرند و هر چند همه شان ازدواج نموده اند اما کارگری می نمایند و گاه در تامین مخارج شان می مانند. درباره این که آیا پسرهایم یاریم می نمایند یا نه، باید بگویم تازه آن ها از من یاری می خواهند! یک روز کار دارند و روز دیگر بیکارند. آن هم در این دوره و زمانه واویلا. به تازگی هم عکسی از ایشان که متعلق به چهارسال پیش است، در فضای مجازی دست به دست می گردد و دوباره موج افسوس خوردن ها و احساس افتخارکردن ها و شیرزن خطاب کردن ها بالا گرفته است، اما این حرف ها چه دردی دوا می نماید؟ کسی از صغری خانی خبر دارد؟ سختی و اهمیت کار او، به همان جنبه ای که رسانه ها رویش تمرکز می نمایند یعنی زن بودنش، محدود می گردد؟ در پفراینده امروز پای صحبت خانم خانی، یک نفر از خیل کسانی که زندگی روی خوشش را از آن ها دریغ نموده است، می نشینیم به این امید که این بار این حرف ها به گوش کسی یا کسانی برسد و گرهی از کار ایشان باز گردد.

با ماهی 300 هزار تومان زندگی می کنم

خانی می گوید بعد از 15 سال کار و به رغم شرایط سخت خانوادگی اش، بیمه نشده و حالا در 65 سالگی به دلیل دیسک کمر از کار افتاده است

پیش قلعه در بخش مانه شهرستان مانه و سملقان، واقع در استان خراسان شمالی است؛ شهری کوچک که طبق سرشماری سال 95، 2001 نفر جمعیت داشته است. خب حالا برویم سروقت قصه صغری خانی. ایشان از حدود 15سال پیش به پیشنهاد و یاری شهردار وقت، به عنوان تنها رفتگر خانم مشغول به کار می گردد. در تمام سال های خدمتش به گواهی همشهری هایش کارش را به بهترین نحو انجام می دهد اما بعد از سال ها کار و به رغم شرایط سخت خانوادگی اش، بیمه نمی گردد. او حالا در 65 سالگی به دلیل دیسک کمر از کار افتاده است و در خانه ای که کمیته امداد در اختیار فرزندانش قرار داده است، با ماهی 300 هزار تومان روزگار می گذراند. منصفانه نیست، نه؟ باید پرسید اگر صغری خانی مثل دیگر همکارانش در مرکز توجهات قرار نمی گرفت، چه سرنوشتی پیدا می کرد؟ در ادامه گفت وگوی ما با ایشان را می خوانید. گفت و گویی ساده و بی آلایش که بیشتر اوقات با پاسخ های بسیار کوتاه اما تامل برانگیز خانم خانی همراه می گردد.

اوضاع چطور است خانم خانی؟

چی بگویم؟ پانزده سال در شهرداری زحمت کشیدم، بیمه ام نکردند. حالا هم از کار افتاده شده ام. نشسته ام گوشه خانه و با ماهی 300 هزار تومان زندگی می کنم. تازه همان را هم برخی وقت ها کامل نمی دهند؛ 200تومان می دهند و بقیه اش را نگه می دارند. این پول، آب می گردد؟ برق می گردد؟ نان می گردد؟

چه اتفاقی برای تان افتاده است که خانه نشین شده اید؟

دیسک کمر گرفتم. نمی توانم از جایم تکان بخورم.

چرا با این سابقه کار، بیمه نشدید؟

هیچ کدام از کارگرهایی که خیابان جارو می کردند، بیمه نشدند.

یادم است که چندسال پیش روزنامه ها با شما زیاد مصاحبه می کردند. فایده ای هم داشت؟

نه بابا، هیچ تأثیری نداشت. گفتند بیمه ات می کنیم و بهت یاری می کنیم اما به قول شان عمل نکردند.

چندتا برنامه تلویزیونی هم رفتید، درست است؟

بله، دوبار از طرف تلویزیون دعوتم کردند. بعدش هم کلی قول دادند ولی فقط یک آشپزخانه و حمام برای مان درست کردند و وضع مان با قبل، فرق دیگری نکرد.

غیر از رفتگری، شغل دیگری هم برای امرار معاش داشتید؟

بله، در غسالخانه هم کار می کردم. میت می شستم و غسالخانه را هم جارو و نظافت می کردم.

وقتی شاغل بودید، درآمدتان چقدر بود؟

اوایل با 20 هزار تومان آغاز کردم تا بعدها رسید به 700 هزار تومان. حالا شانس من، شنیده ام حقوق رفتگرها به تازگی بیشتر شده است.

قبل از رفتگری، چه کار می کردید؟

توی بیابان کار می کردم؛ پنبه جمع کنی و این ها. خانه مردم هم می رفتم و فرش های شان را می شستم. توی برف و باران، فرش می شستم تا شش تا پسرم را عظیم کردم.

شهرداری چطور شما را برای پاکبانی پذیرفت؟ ایراد نگرفتند که کار خانم ها نیست؟

چه کار می کردم؟ دزدی می کردم؟ دستم را جلوی مردم دراز می کردم؟ خدای ننموده کار ناصواب می کردم؟ می خواستم زحمت بکشم، خرج خانواده ام را دربیاورم.

معلوم است که شما کار درست را انجام دادید. منظورم این است که پذیرفتن یک خانم پاکبان برای شان سخت نبود؟

نه!

یعنی اگر زن های دیگر شهرتان هم می خواستند، اجازه داشتند این کار را انجام بدهند؟

هیچ کس برای انجام این کار نمی رود. خجالت می کشند. حتی می خواستم چند نفر از زن ها را با خودم ببرم شهرداری ولی خودشان قبول نکردند. تازه به من هم می گفتند تو چطور رویت می گردد جارو دستت بگیری و بروی توی شهر. من اما خجالتی نداشتم که روزی حلال دربیاورم. بچه هایم هم شکایتی نداشتند. تازه مسرور هم بودند که خرج زندگی را درمی آوردم!

مردهای شهر چه می گفتند؟

هیچ حرفی نمی زدند. پشتم به مردهای همکارم گرم بود که برایم مثل برادر بودند.

گفتید شش تا پسر دارید که ظاهرا یکی شان با شما زندگی می نماید. اوضاع بقیه پسرها چطور است؟

آن ها هم کارگری می نمایند اما خرج نمی رسد.

تنها چیزی که از قدیم یادم مانده، کار و کار و کار است

از خانم خانی می خواهم از زندگی شخصی اش برایم بگوید و کمی درباره قدیم ها حرف بزنیم

احساس می کنم خانم خانی از تکرار چندباره این حرف ها خسته شده است. سعی می کنم موضوع بحث را عوض کنم تا حال وهوای هر دوی مان کمی عوض گردد. ازش می پرسم بعد از آن همه سال کار کردن، حالا که توی خانه نشسته است با همه سختی های معیشت، فکر نمی نماید فرصت خوبی است برای کمی استراحت. جواب می دهد: از وقتی نشسته ام توی خانه، همواره مریضم. البته سرم با دو تا نوه ام گرم است. دو تا دختر دو و چهار ساله اند و به آن ها رسیدگی می کنم ولی دلم می خواهد کاری برای انجام دادن داشته باشم. برخی وقت ها برای کشاورزی و پنبه جمع کنی می روم. البته نمی توانم سرپا بایستم و اگر کار نشستنی باشد، انجام می دهم. انگار از بحث کار گریزی نیست. می گویم دل تان می خواهد کمی درباره قدیم ها حرف بزنید؟ مثلا درباره روزهای بچگی بگویید، از وقتی به جهان آمدم، تنها چیزی که یادم می آید فقط کار و کار و کار است؛ یا از روز ازدواج؛ یادم نیست کی ازدواج کردم. فقط می دانم خیلی کوچک بودم، به عقل نمی رسیدم؛ وقتی پسرها کوچک و بازیگوش بودند: بچه هایم که کوچک بودند، به پشتم می بستم شان و کار می کردم. خب مثل این که اشتباه می کردم. در واقع شاید احساس خودم را به ایشان فرافکنی نموده ام؛ سختی عریان زندگی، چیزی نیست که آدم بتواند مواجهه با آن را تحمل کند و لابد این دلیلی ا ست که می خواستم بحث را عوض کنم. حالا می فهمم طبیعی است کسی که سال های عمرش را با کار مداوم سپری نموده است، حرف دیگری برای گفتن نداشته باشد. با این حال، دلم می خواهد خانم خانی کمی از زندگی شخصی اش برایم بگوید.

این روزها زندگی تان چطور می گذرد؟

در این دو سالی که کار نمی کنم، زندگی خیلی سخت تر شده است؛ نه روغن و برنج دارم، نه اسباب زندگی. با پسر و عروس و دو تا نوه ام زندگی می کنم. پسر و عروسم کار می نمایند ولی فقط می توانند خرج خودشان را دربیاورند. ما که ملک و زمین نداریم، روزگارمان را بگذرانیم. تو بگو یک درخت که کلاغ رویش بنشیند!

اگر شرایط مهیا بود و امکان انتخاب کردن داشتید، دل تان می خواست با چه شغلی امورات تان رابگذرانید؟

کار بیابان، کار خانه، هر شغلی باشد فرقی نمی نماید. اصل این است که حلال باشد.

اگر فرزند دختر داشتید، بهش اجازه می دادید کار رفتگری انجام بدهد؟

نه. من مجبور بودم. اگر دختر داشتم، می گفتم درس بخواند. درس از همه چیز بهتر است.

شما توی شهرتان مشهور هستید، چه احساسی دارید؟

بله، همه من را می شناسند. خوشم می آید. سلام علیک می کنم با همه.

سختی های کار رفتگری چه بود؟

جارو می کردم، بیل می زدم، زمین می نمایدم، گودال پر می کردم. فرغون سنگین پرخاک را تنهایی جابه جا می کردم. هم [نظافت] خیابان دستم بود و هم پارک. همه اش سختی بود.

من شنیدم شما کارتان را خیلی تمیز و دقیق انجام می دادید.

بله، کار شهرداری را از کار خانه مهم تر می دانستم. می گفتم اول شهر، باید تمیز گردد و بعد خانه ولی خب راحت نبود. ظهر که از سر کار می آمدم، غذا درست می کردم. شوهر پیری داشتم که مریض بود و باید پوشک می بست. آن چند ساعتی که توی خانه بودم، ازش مراقبت می کردم و باز برای شیفت بعدی می رفتم سر کار.

همشهری های تان هم خیلی از شما راضی بودند.

(با خنده) یکی می گفت بیا طرف ما را جارو کن، آن یکی می گفت بیا سمت خانه ما!

خاطره ای از کارتان دارید؟

دوبار مدارک مردم را پیدا کردم و بهشان برگرداندم. خیلی مسرور شدند و همین خاطره خوب من است. یک بار کیفی پیدا کردم که پر از چک امضا نموده برای کارگرهایی بود که جاده درست می کردند. تمام روز تا وقتی کارم تمام بگردد، کیف را توی دهانم نگه داشتم و آخر وقت بردم به صاحبش تحویل دادم.

اگر برگردید به زمان قدیم، چه تصمیمی می گیرید و چه چیزی را تغییر می دهید؟

درس می خواندم. آن وقت ها می گفتند چه معنی دارد دختر درس بخواند.

بقیه زن های شهرتان هم مثل شما کار می نمایند؟

بله. تقریبا همه شان می فرایند سر کار، شش صبح می فرایند تا دم غروب.

شما سال ها بی توقع و باشرافت کار کردید. بیایید امیدوار باشیم که این مطلب تأثیری داشته باشد، درددلی یا خواسته ای دارید که از این طریق به گوش مسئولان برسد؟

چی بگویم؟ از طرف شهرداری یک زمین به من داده اند که برای خودم خانه درست کنم ولی پولش را ندارم. دلم می خواهد اگر دو روز دیگر بچه ها گفتند از خانه ما برو، سقفی برای خودم داشته باشم. دست شان درد نکند که زمین داده اند ولی دستم خالی است و نمی توانم بسازمش. توی همین خانه بچه ها هم گاز نداریم که غذا بپزیم.

این روزها کار پاکبان ها خیلی از قبل سخت تر شده و سلامتی شان در خطر است. برای ما حرف و توصیه ای دارید که با عمل به آن باری از دوش همکاران سابق شما برداشته گردد؟

فقط از مردم خواهش می کنم توی خیابان زباله نریزند و کار رفتگرها را زیاد ننمایند. توی شهر ما، برخی از مردم اهمیت نمی دهند. برخی از کشاورزان خیابان ها را کثیف می نمایند و عین خیال شان هم نیست. از مسئولان هم می خواهم کارگرهای شهرداری را بیمه نمایند.

بانیما: قدرت گرفته از سیستم مدیریت محتوای بانیما

مجله سامی: مجله سامی: انجمن های گفتگو